Στις 17 Σεπτεμβρίου 1827 σημειώνεται σύγκρουση στον Κόλπο της Αγκάλης, στην Σκάλα Σαλώνων κοντά δηλαδή στη σημερινή Ιτέα. Εκεί η ελληνική δύναμη με το πολεμικό ατμόπλοιο «Καρτερία» στην προμετωπίδα θα διαλύσει μέσα σε λίγη ώρα τον τουρκικό στολίσκο καταφέρνοντας έτσι να αποκτήσει πλήρη κυριαρχία στον κορινθιακό κόλπο και συνακόλουθα να αποκαταστήσει την επικοινωνία μεταξύ Μοριά και Ρούμελης. Η είδηση προκάλεσε την οργή του Ιμπραήμ που αποφάσισε ότι δεν δεσμευόταν πλέον από τη ανακωχή που είχε πρόσφατα συμφωνήσει με τον στόλαρχο Κόδριγκτον εγκαινιάζοντας έτσι μια κρίση που θα οδηγούσε στην καθοριστική για την Επανάσταση ναυμαχία του Ναυαρίνου.

Το καλοκαίρι του 1827 η φλόγα της Επανάστασης δεν είχε σβήσει, αλλά σιγόκαιγε. Σε αυτό το σκηνικό η κυβέρνηση έκρινε σκόπιμο να εφαρμόσει αντιπερισπασμό ξανανοίγοντας μέτωπα στη Ρούμελη. Έτσι λοιπόν αποφασίστηκε ναυτικές δυνάμεις να προσβάλουν τούρκικες μοίρες στον Κορινθιακό. Η αποστολή ανατέθηκε στον Άγγλο φιλέλληνα Hastings, γνωστότερο ως Άστιγξ. Ο Φραγκίσκος Άστιγξ ήταν πρώην αξιωματικός του βρετανικού ναυτικού που πολεμούσε εθελοντικά στο πλευρό των Ελλήνων από το 1822. Μάλιστα άφησε την τελευταία του πνοή το 1828 λίγες μέρες μετά από σοβαρό τραυματισμό του στη διάρκεια επιχείρησης στη λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου.

Ο Άστιγξ ήταν τις εμβληματικές μορφές του φιλελληνικού κινήματος. Προσέτρεξε από νωρίς στον αγώνα και όταν τα πράγματα στη θάλασσα έγιναν δυσκολότερα για τους Έλληνες, ήταν από αυτούς που εισηγούνταν εφαρμογή νέων μεθόδων και απόκτηση σύγχρονων πλοίων. Πέρα από τις συστάσεις προσέφερε μεγάλο τμήμα της προσωπικής του περιουσίας για την αγορά του «Καρτερία» που μάλιστα για διπλωματικούς λόγους νηολογήθηκε στο όνομα του.

Το «Καρτερία» ήταν ένα ατμοκίνητο πλοίο που έφερε κανόνια ικανά να εκτοξεύσουν εμπρηστικά βλήματα και αγκυροβόλησε για πρώτη φορά στο Ναύπλιο τον Σεπτέμβριο του 1826. Η καινοτομία του «Καρτερία» ανέτρεψε τις ισορροπίες στη θάλασσα υπέρ των Ελλήνων και η μεγαλύτερη του στιγμή ήταν η δράση του στη ναυμαχία της Αγκάλης. Εκεί η «Καρτερία», με κυβερνήτη τον Άστιγξ, κατάφερε σε λίγη ώρα να κάψει τα 9 από τα 11 πλοία της τουρκικής δύναμης με σχεδόν μηδαμινές απώλειες από την ελληνική πλευρά.

Η νίκη δεν αναπτέρωσε μόνο τον ηθικό των Ελλήνων, αλλά και εξόργισε τον Ιμπραήμ που διέταξε την κινητοποίηση του στόλου του κατά παράβαση προηγούμενης συνεννόησης με τον Κόδριγκτον, δηλαδή τον επικεφαλής συμμαχικής μοίρας που βρισκόταν στην περιοχή κατ’ εντολή των ευρωπαϊκών αυλών. Η ένταση μεταξύ των δύο πλευρών έμελλε να κλιμακωθεί σε θερμή σύγκρουση στον Κόλπο του Ναυαρίνου όπου εν πολλοίς κρίθηκε η τύχη της Επανάστασης.

«Η φρεγάτα Ελλάς και η Καρτερία, το πρώτο ατμοκίνητο πλοίο», λιθογραφία από το λεύκωμα του Karl Krazeisen (Μόναχο, 1831). Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

Επιμέλεια

Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 – Δρόμοι Ελευθερίας».