Στις 7 Ιουνίου του 1821 στο Δραγατσάνι τη Βλαχίας λαμβάνει χώρα η ομώνυμη μάχη η οποία και σήμανε το τέλος της επανάστασης στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες.
Πριν μερικούς μήνες, συγκεκριμένα στις 22 Φεβρουαρίου 1821, ο επικεφαλής της Φιλικής Εταιρείας Αλέξανδρος Υψηλάντης περνάει τον Προύθο ποταμό κηρύσσοντας επίσημα τον αγώνα στη Μολδοβλαχία. Η επιλογή των Παρίστριων Ηγεμονιών ως θέατρο επιχειρήσεων μόνο τυχαία δεν ήταν καθώς οι εν λόγω επαρχίες διοικούνταν από Φαναριώτες και, βάσει συνθήκης, η Υψηλή Πύλη απαγορευόταν να διατηρεί στρατεύματα στην περιοχή.
Το εγχείρημα στη Μολδοβλαχία δεν ήταν απλά ένας αντιπερισπασμός για τον ξεσηκωμό στο Μοριά. Ο Υψηλάντης ήθελε να εκμεταλλευτεί τις εκεί ευνοϊκές συνθήκες για να εδραιώσει ένα επαναστατικό προπύργιο που θα λειτουργούσε παράλληλα και συμπληρωματικά με τις εξελίξεις στην Πελοπόννησο. Από νωρίς όμως ο Υψηλάντης ήρθε αντιμέτωπος με ανυπέρβλητα προβλήματα που πήγαζαν από την αδυναμία των επαναστατών να λειτουργήσουν ενιαία και αποτελεσματικά.
Αδυνατώντας να συγκροτήσουν ένα αρραγές μέτωπο οι επαναστάτες περιορίστηκαν σε μικρές επιτυχίες δίνοντας χρόνο στους Οθωμανούς να ανασυνταχθούν. Η αποφασιστική μάχη με τον εχθρό έμελλε να δοθεί στο Δραγατσάνι όπου, με τον πλέον τραγικό τρόπο, ήρθαν στην επιφάνεια όλες οι ελληνικές αδυναμίες. Ο Υψηλάντης είχε δώσει ρητές εντολές να μην γίνουν εχθροπραξίες πριν τις 8 Ιουνίου, πριν δηλαδή καταφτάσει το σύνολο της δύναμης του στο πεδίο. Ωστόσο, σε ένα σκηνικό που δείχνει την έκταση του ελλείμματος πειθαρχίας, ο Βασίλης Καραβιάς, ένας από τους οπλαρχηγούς της εμπροσθοφυλακής, αποφασίζει αυτόνομα να κινηθεί εναντίον των τουρκικών θέσεων στις 7 Ιουνίου. Η επίθεση του αποτυγχάνει και συνακόλουθα τα όποια τακτικά σχέδια είχε ο Υψηλάντης για τη μάχη ανατρέπονται. Σύντομα ο μοναδικός ρεαλιστικός σκοπός για τις ελληνικές δυνάμεις ήταν η διάσωση των εγκλωβισμένων Ιερολοχιτών του Καραβιά.
Χάρη στη γενναία αντίσταση και την παρέμβαση του Γεωργάκη Ολύμπιου αρκετοί διασώθηκαν. Ανάμεσα στους διασωθέντες ήταν και ο Αθανάσιος Τσακάλωφ, ένας εκ των ιδρυτών της Φιλικής Εταιρείας. Όμως η μάχη είχε οριστικά χαθεί και τα νέα της ήττας προκαλούν πανικό στη δύναμη του Υψηλάντη με τους περισσότερους άνδρες του να λιποτακτούν. Αυτός ήταν και ο τραγικός επίλογος της επανάστασης στη Μολδοβλαχία. Ο ίδιος ο Υψηλάντης θα κινηθεί προς τα σύνορα όπου θα συλληφθεί και αργότερα θα φυλακιστεί από τους Αυστριακούς. Θα παραμείνει στη φυλακή μέχρι το Νοέμβριο του 1827. Λίγες βδομάδες μετά την αποφυλάκιση του, στις 31 Ιανουαρίου 1828, θα αφήσει στη Βιέννη την τελευταία του πνοή.
«Οι Ιερολοχίτες μάχονται στο Δραγατσάνι». Έγχρωμη απόδοση λιθογραφίας του Πέτερ Φον Ες. Δεύτερο τέταρτο του 19ου αιώνα. Αντίγραφο του βρίσκεται στο Μουσείο Μπενάκη.
Επιμέλεια
Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 – Δρόμοι Ελευθερίας».