Στις 15 Ιουλίου του 1821 λαμβάνει χώρα η μάχη στα Βρυσάκια της Εύβοιας όπου οι Έλληνες καταγάγουν σημαντική νίκη έναντι του Ομέρ Βρυώνη χάρη στον αποτελεσματικό συντονισμό χερσαίων και ναυτικών δυνάμεων.
Ο Ομέρ Βρυώνης ήταν ένας πασάς με σημαντική στρατιωτική εμπειρία καθώς αφενός είχε ανδρωθεί στην αυλή του Αλή Πασά, και αφετέρου είχε πολεμήσει στο πλευρό του Μωχάμετ Αλή (πατέρας του Ιμπραήμ) της Αιγύπτου εναντίον των Μαμελούκων. Όταν ξέσπασε η επανάσταση στην Πελοπόννησο ο Σουλτάνος διέταξε τον Ομέρ Βρυώνη να κινηθεί νότια και να καταπνίξει την εξέγερση με ότι δυνάμεις διέθετε. Ο Ομέρ Βρυώνης έφτασε στη Ρούμελη και συγκρούστηκε αρχικά με τον Αθανάσιο Διάκο στην Αλαμάνα και στη συνέχεια με τον Οδυσσέα Ανδρούτσο στο Χάνι της Γραβιάς. Οι σημαντικές απώλειες που είχε σε αυτές τις δύο συγκρούσεις, και ειδικά στη δεύτερη, έκαναν τον Ομέρ Βρυώνη να αλλάξει πορεία και αντί του Μοριά να κατευθυνθεί προς την Εύβοια.
Ο τοπικός Οθωμανός διοικητής ζήτησε από τον Ομέρ Βρυώνη να κινηθεί εναντίον ενός θύλακα επαναστατών στα Βρυσάκια, κοντά στα Ψαχνά. Εκεί οι Έλληνες υπό την ηγεσία ενός εκ των πρωτοπαλίκαρων του Ανδρούτσου, του Αγγελή Γόβιου (ή Γοβγίνα) με περίπου 400 τουφέκια αντιμετώπισε επιτυχώς τις τρεις συνολικά εφόδους της τουρκικής δύναμης που αριθμούσε περί τους 5.000 άνδρες. Η νίκη κατέστη εφικτή εν πολλοίς χάρη στην κάλυψη που προσέφεραν τα «τηλεβόλα» του στολίσκου του Υδραίου Αλέξανδρου Κριεζή. Στη μάχη διακρίθηκε ιδιαίτερα και ο Νικόλαος Κριεζιώτης (ή Γκριτζιώτης). Μετά την μάχη οι Έλληνες αποσύρθηκαν από τις θέσεις τους και όταν οι Τούρκοι τους εντόπισαν κοντά στον Αίο, ο διοικητής της Χαλκίδας παρακάλεσε τον Ομέρ Βρυώνη να πραγματοποιήσει νέα επίθεση. Τότε ο Οθωμανός στρατηγός αποκρίθηκε:
«Σείς μέ λέγατε ότι είναι μερικοί χωριάτες καί κλέφτες, εγώ επέρασα όλην τήν Ρούμελη μέ πόλεμο, μα τέτοιο τουφέκι δέν είδα πουθενά, έχασα τό καλλίτερό μου στράτευμα εις τά Βρυσάκιακαί δέν ημπόρεσα νά τούς χαλάσω… ».
Μετά την ήττα στα Βρυσάκια ο Ομέρ Βρυώνης επέλεξε να φύγει από την Εύβοια και να κινηθεί προς την Αθήνα προς βοήθεια της τοπικής οθωμανικής φρουράς που είχε καταφύγει στην Ακρόπολη.
Πορτραίτο του Ομερ Βρυώνη. Ελαιογραφία του Ντελακρουά (19ος αιώνας). Πινακοθήκη της Αρχιεπισκοπής Κύπρου από την συλλογή του Νικόλαου Δικαίου.
Επιμέλεια
Δρ. Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 – Δρόμοι Ελευθερίας»