Στις 7 Οκτωβρίου 1820 ολοκληρώθηκε στο Ισμαήλιο της Βεσαραβίας, πόλη της σημερινής Ουκρανίας, η σύσκεψη που αποφάσισε την έναρξη του αγώνα. Το μυστικό συνέδριο πραγματοποιήθηκε υπό αντίξοες συνθήκες καθώς πέρα από τα βασικά μέτρα προστασίας που υιοθετούνται κάθε φορά που συναντάται η ηγεσία μιας μυστικής οργάνωσης, οι Φιλικοί είχαν να αντιμετωπίσουν και την καραντίνα που είχε επιβληθεί στην πόλη λόγω μιας επιδημίας πανούκλας που ταλάνιζε εκείνη την εποχή την Ευρώπη.
Ο Υψηλάντης έφτασε στο Ισμαήλιο την 1η Οκτωβρίου και έπρεπε με πολλαπλές προφυλάξεις κάθε βράδυ να μεταβαίνει στο χώρο που γίνονταν οι πολύωρες συνεδριάσεις των Φιλικών, μεγάλος αριθμός των οποίων διέμενε σε λοιμοκαθαρτήριο, με βασικό θέμα την έναρξη ή μη της επανάστασης. Στη διάσκεψη συμμετέχει η αφρόκρεμα των Φιλικών όπως οι Ξάνθος, Περραιβός, Γρυπάρης, Γαϊτάνος, Ζάκας, Θέμελης, Μαρκέζης, Κορφινός, Τρικεριώτης, Μαζαράκης καθώς και ο Αρχιμανδρίτης Δικαίος, ο πλέον φλογερός υπέρμαχος της επίσπευσης του αγώνα.
Το βασικό πρόβλημα που είχαν να αντιμετωπίσουν οι Φιλικοί ήταν ότι έξι χρόνια μετά τη δημιουργία της οργάνωσης τους και τη μύηση σε αυτή χιλιάδων μελών η Φιλική Εταιρεία ήταν ελάχιστα μυστική. Ως εκ τούτου ήταν αρκετά πιθανό οι Τούρκοι να κινούνταν μόνοι τους και να λάμβαναν προληπτική δράση εναντίον των Ελλήνων, ιδιαίτερα στον Μοριά. Αλλά αν η υπόθεση της επανάστασης δεν έπαιρνε αναβολή, έπρεπε να αποφασιστεί το πως και το που αυτή θα εκδηλωθεί.
Η διαβούλευση κάθε άλλο παρά εύκολη ή πολιτισμένη ήταν. Ο Παπαφλέσσας, τον οποίο ο Υψηλάντης έβλεπε για πρώτη φορά, επιχειρηματολογούσε με πάθος, πρόδηλα ψέματα, και πλαστογραφημένες επιστολές ακόμα πως ο ξεσηκωμός επιβαλλόταν να ξεκινήσει άμεσα στον υποτίθεται πανέτοιμο Μοριά. Η στάση τον έφερε σε σύγκρουση με τους Περραιβό και Κορφινό. Ο Υψηλάντης και οι άλλοι παρευρισκόμενοι μπορεί να μην πίστεψαν λέξη από τον Παπαφλέσσα, τα λόγια του όμως κατάφεραν να κάνουν αίσθηση και έτσι, έστω και έμμεσα, επηρέασαν τις εξελίξεις προς την κατεύθυνση που εκείνος επιθυμούσε.
Η σύσκεψη στο Ισμαήλιο, που μπορεί να χαρακτηριστεί και ως το πρώτο πολεμικό συμβούλιο του αγώνα, ολοκληρώθηκε στις 7 Οκτωβρίου οπότε και αποφασίστηκε ο Υψηλάντης να μεταβεί μέσω Τεργέστης στην Πελοπόννησο όπου θα κήρυσσε την επανάσταση μεταξύ Νοεμβρίου και Δεκεμβρίου του 1820. Φυσικά στην πορεία πολλά άλλαξαν και εφαρμογή του Γενικού Σχεδίου, που εγκρίθηκε στο Ισμαήλιο, προχώρησε μόνο μερικώς. Το λεγόμενο Γενικό Σχέδιο που είχε εκπονηθεί σε προγενέστερο χρόνο ήταν ένα υπεραισιόδοξο πλάνο δράσης που προέβλεπε λαϊκή εξέγερση στην Κωνσταντινούπολη με πυρπόληση του οθωμανικού στόλου από τα ελληνικά πληρώματα, μετάβαση του Υψηλάντη στη Μανή, και εξέγερση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες της Μολδαβίας και Βλαχίας για αντιπερισπασμό.
Σύνθεση προσωπογραφιών. Από αριστερά προς τα δεξιά: Γρηγόριος Δικαίος Παπαφλέσσας και Αλέξανδρος Υψηλάντης, Ελαιογραφίες σε Μουσαμά από τον Διονύσιο Τσόκο, 1862. Αμφότερες βρίσκονται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
Επιμέλεια
Δρ. Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 – Δρόμοι Ελευθερίας».