Στις 13 Νοεμβρίου 1824 έπεφτε νεκρός ο πρωτότοκος γιος του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη Πάνος όχι από τούρκικο, αλλά από ελληνικό βόλι. Ο θάνατος του καταρράκωσε τον γέρο του Μοριά ωθώντας τον να σταματήσει τον εμφύλιο σπαραγμό με το να παραδοθεί στις αρχές της κυβέρνησης Κουντουριώτη που στη συνέχεια τον φυλάκισαν.

Μετά την καταστροφή του Δράμαλη οι θέσεις και τα μέρη όπου είχαν επικρατήσει οι Έλληνες έμοιαζαν να μην απειλούνται από τους Οθωμανούς. Αυτή η κατάσταση δεν επέφερε μόνο εφησυχασμό, αλλά επιπλέον ανέδειξε τις αντιθέσεις που χαρακτήριζε το ελληνικό στρατόπεδο και οι οποίες τελικά εξελίχθηκαν σε ανοιχτή σύγκρουση. Αρχικά υπήρχε διάσταση μεταξύ των πολιτικών και των στρατιωτικών καθώς οι δεύτεροι ένιωθαν ότι δεν αναγνωριζόταν επαρκώς η προσφορά τους στον μέχρι τότε νικηφόρο αγώνα. Αργότερα η σύγκρουση πήρε χαρακτηριστικά εντοπιότητας με τους στρατιωτικούς και πολιτικούς του Μοριά να αντιμάχονται τους Ρουμελιώτες και Νησιώτες της κυβέρνησης του Υδραίου Κουντουριώτη.

Ο Κολοκοτρώνης πρωτοστατούσε στις κινήσεις των αντικυβερνητικών Μοραϊτών και ο πρωτότοκος γιος του Πάνος συμμετείχε ενεργά στις διάφορες επιχειρήσεις. Ο Πάνος Κολοκοτρώνης δεν είχε μόνο διακριθεί στο Βαλτέτσι, τα Δερβενάκια και την πολιορκία της Τριπολιτσάς, είχε και εξαιρετική μόρφωση και προσόντα γι’ αυτό άλλωστε του ανατέθηκε η διοίκηση της Τριπολιτσάς και μετέπειτα του Ναυπλίου. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο Φωτάκος «…μετά τον Σέκερη ήταν ο πιο μορφωμένος άνθρωπος στην Πελοπόννησο». Δεν υπήρχε αμφιβολία πως αν ζούσε θα είχε λαμπρό μέλλον.

Το Νοέμβριο του 1824 ο Πάνος Κολοκοτρώνης συμμετείχε στην προσπάθεια των αντικυβερνητικών να πάρουν την Τρίπολη από τις δυνάμεις του Κουντουριώτη. Στις 13 Νοεμβρίου κατευθυνόταν με συντρόφους του προς το χωριό Σύλιμνα όπου είχε στρατοπεδεύσει ο πατέρας του. Στο δρόμο έμαθε πως είχε συλληφθεί ο επίσης αντικυβερνητικός Στάικος Σταϊκόπουλος από άνδρες του Βασίλη Μαυροβουνιώτη και στην προσπάθεια του να τον απελευθερώσει έπεσε σε ενέδρα. Τον πυροβόλησαν από κοντινή απόσταση στο κεφάλι και σκοτώθηκε ακαριαία. Ήταν μόνο 26 χρονών. Το άψυχο σώμα του, που στο μεταξύ είχε σκυλευθεί από τους δολοφόνους, μεταφέρθηκε και ενταφιάστηκε την επομένη στη Σύλιμνα παρουσία του πατέρα του που συντετριμμένος αποφάσισε να δρομολογήσει το τέλος της εμφύλιας διαμάχης.

Οι δύο εμφύλιοι πόλεμοι αποτελούν την πιο μελανή σελίδα της Επανάστασης και ο θάνατος του Πάνου Κολοκοτρώνη την πιο δραματική στιγμή τους. Στο βωμό της Διχόνοιας θυσιάζεται άσκοπα όχι απλά ο πρωτότοκος του πιο σημαντικού ήρωα του αγώνα, αλλά και ένας άνδρας που δίχως αμφιβολία είχε όλες τις προϋποθέσεις να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στο υπό δημιουργία ελληνικό κράτος.

Ελαιογραφία του Henri Decaisne με τίτλο «Αποτυχία Επιχείρησης». Ο πίνακας, φιλοτεχνημένος το 1826, αποδίδει το κλίμα της απόγνωσης που επικρατεί κατά τη δύσκολη περίοδο των εμφύλιων συγκρούσεων. Μουσείο Μπενάκη.

Επιμέλεια

Γιώργος Ρήγας, μέλος της Ερευνητικής Ομάδας «ΚΑΛΑΜΑΤΑ 1821 – Δρόμοι Ελευθερίας».